Ел Шоңы. Шаңқай түс. II кітап

Ел Шоңы. Шаңқай түс. II кітап

Бұл кітап тектінің ұрпағы, Шоң Телқозыұлының өмірде қалдырған ізгілік, өмірі жайлы. Жазушы Қанат Жойқынбектегі «Ел Шоңы» деп аталған көп томдық романында Шоң Телқозыұлы туралы ел аузында сақталып жүрген естеліктер негізінде осы кітапты жазып отыр.Мазмұны тартымды кітап қалын оқырман қауымға арналады.Бұл еңбегімді осы кітаптарда аты аталған аруақтардың рухына бағыштадым. – Автор

Жанр: Историческая литература
Цикл: Не является частью цикла
Год публикации: Неизвестен

Читать онлайн Ел Шоңы. Шаңқай түс. II кітап


Дизайнер обложки Анна Семенова


© Қанат Жойқынбектегі, 2021

© Анна Семенова, дизайн обложки, 2021


ISBN 978-5-0055-4950-1 (т. 2)

ISBN 978-5-0055-4948-8

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Шоң болыс

Карбышев бірде Омбыға барғанда Павловичтің орнына отырған адамға кіріп шыққан. Ол әңгіме үстінде, «Сіз ана Жайықбаевты ренжітпеңіз» – деді. Карбышев Ыбырайдың да бұған тесік тапқанын білді. Сонау жылдары Атбасарда старшина болып істеп, орыстармен сиыспай Ақмолаға қайтып келген. Атасы Қоңырқұлжаның қарауында істеп жүрген. Атасы ауырып қалғанда біраз уақыт оның орнына дуанбасы болған. Онда Омбыда губернатор қарауында істеп жүрген Карбышевтің өзі оны атасының орнына қоюға себепкер болып еді. Өзі ояз болып келгенде де жұмысына араласып отырған. Бір аздау жанжал болып, содан Карбышев оның шын бетін біліп алған. Ол кез-келген бастықтардың басын ақшамен айналдырып алады деген Шоңның сөзіне Карбышевтің көзі енді анық жетті. Губернатордың жаңа орынбасарының да тілін тапқанын білді. Жайықбаевтың соңғы кезде айтқанын тыңдамай, өз қалауымен іс жасап жүргенін білетін. Ол мұндай еркіндікті губернатордың жаңа орынбасары арқасында алып жүргенін де біліп қалған. Карбышев оны мұндай еркіндікке жібергісі келмеді.

Карбышев сол жолы генерал-губернатордың өзіне кіріп, уездегі біраз жағдайды баян еткен. Төрелердің киргиздарға әлі де билік жүргізетінін, оларға айтқандарын жасатып, болыс сайлау тұқым қуалаушылыққа айналып кеткенін, өңкей болыстар өзі орнына, көбіне жергілікті билермен ақылдасып алып, баласын, болмаса інісін қойып, бұл жұмысты өз меншігіне айналдырып алғанын айтқан. Губернатор мұндай сөздерді басқа уездерден де естіп отырған.

Губернатор ойланып отырып: «Болыстарды ондай еркіндікке жібере берме! Онда орыс билігі азаяды. Тіліңді алмайтын болыстардың бәрін қу!» – деп тапсырған. Екеуінің де ойлары бір жерден шыққан еді сол жолы. Карбышевке губернатордың мына сөзі еркіндік, күш бергендей болды.

Ол келісімен көбіне өзінің сөзі емес, Ыбырайдың тілін алатын болыстарды өзгерте бастаған еді. Сайлауға өзі бармайтын, жергілікті билерге жаманатты болмау үшін әдейі Ыбыраймен бірге Герасимовты жіберіп, болыс етіп пәленшені, түгеншені сайлауды ашық айтатын алдында. Алайда, көбіне Ыбырайдың дегені болып келіп жүрді. Жергілікті билер көбіне соны қолдайтын. Осылайша Ыбырай болыс сайлауын өткізуді пайда табу көзіне айналдырып алған. Мұны білген Карбышевтың іші күйіп кеткендей болды. Жайықбаевтың қалтасына көп байлық түсіп жатқанын жақтырмады. Содан оны болыс сайлауынан біржола айыруды ойлады. Енді көбіне Герасимовпен бірге Ыбырайды жібермейтін болды. Жергілікті болыстарға жаманатты болмау үшін Карбышевтың өзі де бармайтын. Болыс сайлауына көбіне Герасимовпен бірге тіл алғыш заседательдерді жіберетін. Ыбырайсыз өткен алғашқы сайлаудан соң жергілікті бір болыс Ыбырайға келіп, өкпесін айтқан. Ол болса Карбышевке кіріп, ренішін білдірген еді. Содан Ыбырай мен ояз арасында біраз әңгіме болып қалған. Карбышев оған айтты:

– Бұл менің шаруам емес, генерал-губернатордың тапсырмасы. Болыс сайлауында қазақшылық көбейіп кетті. Содан кейін ол кісі осылай жасап отыр…

Ыбырай мына сөзден кейін айтары бітіп қалғандай болып, Карбышев қабинетінен шыққан еді.

Карбышевке губернатордың сөзі күш беріп, енді Герасимовты жіберіп, біраз болыстарды өзгерте бастады. Өз көңілінен шыққан адамдарды қойғызды. Өйткені, көбіне болыстарды билер қолдайтын. Содан орнына қайыра сайланатын. Мұндай болмау жағын ойластырды. Әліде өзінің орынбасары Ыбырайды жібермеуге болмайды. Амалсыз жібереді. Болыс сайлауына Жайықбаевпен бірге кетіп бара жатқан Герасимовқа жүрер алдында ұзақ ақыл айтып жіберетін. Дегенмен Ыбырайдың ықпалы әлі де бар еді. Жергілікті билер оны төре деп сыйлайтын. Сонысын ол қатты пайдаланатын. Бір кезде Қоңырқұлжамен дос болған, оны әкесіндей сыйлайтын. Оның өзі жоқ болса да, әйелі Қаниса бар, соны силап, олардың күйеу баласы бұл төрені жұмыстан қууға бара алмай жүрген еді. Сондықтан болыс сайлауына оны амалсыздан жіберетін. Параға берілген Герасимов та кейде соның ықпалында кетіп қалатын. Герасимовтың жарасы жеңіл еді, оны қызметтен айдап шығу оңай, бірақ ол жергілікті билердің мінез-кұлқын жақсы біледі, әрі қазақшаға судай ағып тұр. Сол қасиеттерін бағалайтын. Енді болыс сайлауының билігін Карбышевтың өзі қолына біржола алған соң ол Герасимовқа айтқан, сен Ыбырайдың дегеніне кете берсең қызметтен қуамын деген. Мұндай майлы жерден оның да кеткісі келмейтін. Оның айтқанын жасамаса бұл қызметтен қуылатынын Герасимов онсыз да білетін. Қарбышев осындай шаруалар жүргізіп отырып, бір күні кеңсесіне Шоңды шақырды.


Вам будет интересно
Бұл кітап тектінің ұрпағы, Шоң Телқозыұлының өмірде қалдырған ізгілік, өмірі жайлы. Жазушы Қанат Жойқынбектегі «Ел Шоңы» деп аталған көп томдық романында Шоң Телқозыұлы туралы ел аузында сақталып жүрген естеліктер негізінде осы кітапты жазып отыр.Мазмұны тартымды кітап қалын оқырман қауымға арналады.Бұл еңбегімді осы кітаптарда аты аталған аруақтардың рухына бағыштадым. – Автор...
Читать онлайн
Бұл кітап тектінің ұрпағы, Шоң Телқозыұлының өмірде қалдырған ізгілік, өмірі жайлы. Жазушы Қанат Жойқынбектегі «Ел Шоңы» деп аталған көп томдық романында Шоң Телқозыұлы туралы ел аузында сақталып жүрген естеліктер негізінде осы кітапты жазып отыр.Мазмұны тартымды кітап қалын оқырман қауымға арналады.Бұл еңбегімді осы кітаптарда аты аталған аруақтардың рухына бағыштадым. – Автор...
Читать онлайн
В «Сборник Литклуба Трудовая —2021, вторая часть» (Московская область, Дмитровский городской округ, городское поселение Некрасовский, микрорайон Трудовая) вошли произведения авторов клуба. Свои произведения – прозу, стихи, фото – представляют Кадым Шайгарданович Гиниатулин, Николай Алексеенко, Александр Зейдель – Шаньгин (обложка, картины, рисунки), Владимир Броудо, Татьяна Анисимова, [Борис Филимонов], Нина Кузьмина, Галина Сабировна Юмакаева...
Читать онлайн
Роман повествует о временах расцвета криминала в США и пика развития организованной преступности. В центре сюжета находится шайка бандитов, пытающаяся занять свое место в преступной иерархии небольшого провинциального города.Каждый новый день представляет собой для них ожесточенную борьбу с законом и цивилизованным обществом, из которой победителем может выйти только одна из сторон....
Читать онлайн
Роман повествует о временах расцвета криминала в США и пика развития организованной преступности. В центре сюжета находится шайка бандитов, пытающаяся занять свое место в преступной иерархии небольшого провинциального города.Каждый новый день представляет собой для них ожесточенную борьбу с законом и цивилизованным обществом, из которой победителем может выйти только одна из сторон....
Читать онлайн
Роман повествует о временах расцвета криминала в США и пика развития организованной преступности. В центре сюжета находится шайка бандитов, пытающаяся занять свое место в преступной иерархии небольшого провинциального города.Каждый новый день представляет собой для них ожесточенную борьбу с законом и цивилизованным обществом, из которой победителем может выйти только одна из сторон....
Читать онлайн
Странный бродяга объявился в королевстве. На его лице шрамы, одежда стара и заплатана, но в его кармане не переводятся серебряные монеты, а фехтует он как лучшие гвардейцы короля. Тем временем против короля плетется заговор, сам король казнит бывших друзей, а его приказы исполняет жестокий палач в маске, который перед казнью приходит ниоткуда и после казни загадочно исчезает. И все эти люди и события связаны между собой самым неожиданным образом…...
Читать онлайн
В этом сборнике 290 притч. Они повествуют о нашем непростом, но прекрасном мире, который основан на незыблемых нравственных ценностях, о культуре бурят, живущих в Бурятии и Забайкальском крае....
Читать онлайн
Драматичная и трогательная история семьи, оказавшейся в эпицентре одной из самых жестоких бурь XX века. Роман о любви и войне, колониализме, этнической принадлежности и кровных узах. Через историю пары Бенни и Кхин и их дочери Луизы читатель узнает о судьбе целой страны – Бирмы. После учебы в Калькутте Бенни поселился в Рангуне, в то время входившем в состав Британской империи, и влюбился в Кхин, девушку из народа каренов – преследуемого этнического меньшинства. Когда Юго-Восточную Азию накроет ...
Читать онлайн
Ли должна освободить заключенную в кольце душу джинна. Проблема в том, что в его возвращении заинтересована не только она, а ответы на все вопросы придется искать в пустыне.Внимание: это третья книга цикла "Спи со мной".Содержит нецензурную брань....
Читать онлайн
516-й год. Путешествие в Александрию юной Феодоры, будущей императрицы Византии и будущей святой, продолжается. Свежий ветер и хорошая погода, казалось бы, обещали легкое необременительное путешествие. Но как оказалось – не все так просто. В вещах бандитов девушка и ее спутник вдруг находят предметы, которых там быть не должно, и единственное объяснения их наличию касается только самой Феодоры, и касается для нее самым печальным образом....
Читать онлайн
«Рождественская песнь в прозе» Чарльза Диккенса – одна из самых популярных книг о Рождестве – тираж ее давно превысил миллион. Что нового в этом красивом издании с полноцветными картинками? Иллюстрации Игоря Олейникова создают особую атмосферу чтения, показывают не только образ скряги, ставший символом скупости, но и его человеческие чувства и переживания, которые привели к обновлению этой души. Текст сопровождают комментарии на полях, рассказывающие о жизни викторианской Англии, ведь другая кул...
Читать онлайн
Социальные сети опутали нас, как настоящие. В реальности рядом с вами – близкие и любимые люди, но в кого они превращаются, стоит им войти в Интернет под вымышленным псевдонимом? Готовы ли вы узнать об этом? Роман Ивана Зорина исследует вечные вопросы человеческого доверия и близости на острейшем материале эпохи....
Читать онлайн