Mayday

«В нашей далёкой от

совершенства жизни должно быть хоть

чуточку бесполезного. Если

всё бесполезное улетучится, жизнь потеряет

даже своё несовершенство».

Харуки МУРАКАМИ.

Фантомаска билигин синэ биир. Туохха барытыгар бэлэм. Маҥнай көннөрү өсөһөн үөрэҕин көтүтэрэ, баарын биллэрэ сатаан баппат аатырара. Куһаҕаны барытын да боруобалаан көрүөх курдуга.

Атын оҕолору дьонноро үчүгэй аҕайдык кэһэтэ түһүҥ этилэр. Ол кэннэ сүүрэн-көтөн өтүүктээн кэбиһиэ этилэр. Кини ийэтэ кыһаллан бэрт. Атыттар курдук айдаарбат-хайаабат, бобо-хаайа сатаабат. Хата, төттөрүтүн тэптэрэн биэрэргэ дылы. Дьиҥинэн, кыыһын баҕатын барытын толорор. Этиэ эрэ кэрэх, ылан биэрэр. Үчүгэйэ дьикти – баҕарбытыҥ барыта баар буолан иһэр. Хаата наада – биир тыла суох дьиэтин дуомун туран биэрэр. Бу тухары Фантомас сиэлин-кутуругун барытын аһатан кэллэ. Акаары мамашалаах кыыс атаһын-доҕорун ахсаана чопчу биллибэт. Уларыйа сылдьар уолаттар, кэлэр-барар кыргыттар сорох-сорохтор кимнээхтэрин бэйэтэ да билбэт ини. Кэлбит кэлэ турар. Сотору мавзолейга курдук уочараттыыр буолуохтара. Фантомас муумуйатын көрөн абыранаары тиэстэллэр диэтэххит дуу – халяваҕа сахсырҕа курдук мусталлар. Оннооҕор ийэтэ кэбис диэбэт. Фантомаска кҥр бэйэтинэн кэлэрэ куһаҕан үһү дуо. Күнтэн күн бүппэт кҥр. Ити эҕэлээх эргииртэн ҥтҥр-бэттэх тҥлҥрүйүҥ суох. Төлөрүйэн да диэн – туох үчүгэйи көрөөрү…

Кини иһигэр ийэтин сөбүлүүр ээ. Ордук суоҕуна. Ахтар, айманар. Баарына барыта кэмиэдьийэ курдук – этиһии, хардарыта ыыстаһыы. Оҕо туһугар олорор ийэлэр бааллар үһү дии. Ийэтэ эмискэ оннук буолан хааллар, Фантомас да син бэттэх кэлэ сатыа этэ. Оннук остуоруйаттан адьас атын олохтон кини бэлиэр сылайда. «Хаһан өлөҕүн?» диэн биирдэ тылласпыт ийэтин «үөрдүөн» баҕаран кэлэрэ үгүс. Бэйэтигэр тиийиниэн бэркиһээн ким эмэ илиитэ кыһыйан өлөрөн да кэбиспэт дии-дии, түүҥҥү куораты кэрийэр да, билиҥҥитэ кинини суох гынар баҕалаах кҥстҥ илик. Үстүү күн сүттэҕинэ даҕаны ийэтэ айманан бэрт. «Эн суоҕуҥ эрэ үчүгэй» диэбитинэн көрсөр. Кинилэргэ өрүү сэрии. «Эн итинник буоллаххына, мин манныкпын» диирдии куһаҕаннарынан куоталаһаллар. Иккиэн да бэртэр – барытын сатыыллар. Ийэтэ ирээтин көрүлээн сөп да буолуо эбит. Аны куоппуйатын, күлүү гыммыт курдук күлүгүн уочарата. Фантомас ол өттүгэр ийэтин ситиэ өссө ыраах. Туох эмэ үчүгэй буолаары гыннаҕына: «Эйигин абааһы көрөбүн», – диэн ийэтэ өрүү хатылыыр тыллара харгыстааннар туга да сатаммат быһыылаах. Санаатыгар кини бэрт да бэрт, буруй барыта ийэтигэр. Үөрэнэн да диэн – хаһан өнүйээри. Көнөн да диэн – хаһан хайҕанаары. Саатар биирдэ эмит «Оҕом котоку» диэн оҕоргуу түһэрэ буоллар, марылаччы ытыы-ытыы барытын бырастыы гыныа этэ – хас сүүстэ үөхпүтүн, дьон иннигэр саакка-суукка киллэрбитин, баар-суох табаарыһын кытары хоонньоспутун. Үчүгэй Уоллуун кэм да уулуссаҕа билсиспитэ. Маҥнайгы кууруска үөрэнэр өйө-санаата тиэрэ өттүгэр өҕүллэ илик уол киниэхэ хара маҥнайгыттан оҕолуу сыһыаннаспыта. Убай курдук. Онтон билбитэ – биир дойдулааҕа эбит. Иккиэн халдьаайылар эбит. Фантомас Халдьаайыга төрөөбүт да, бу диэн өйдөөбөт. Үстээҕэр көспүттэр. Маҥнай чугастыы Баараҕайга, онтон бу манна. Манна да көһөртөн ордубаттар. Ким эрэ дьиэтин уларсаллар, дьукаах да буолан көрөллөр, ийэтин көссүүтүгэр да олоро түһэллэр – дьэ, үчүгэй сыгаан олоҕо. Үчүгэй Уол кинини кыра оҕо диэн тыыппат этэ. Хаһааска сылдьыбыт сыһыан ол өттүн ийэтэ уоран ыллаҕа ол. Үчүгэй төһө да үчүгэйин иһин, уол уола өтөн кэбис диэбэтэх.

– Ол кэннэ олорон да диэн, – Фантомас сиэркилэҕэ баар бэйэтигэр туһаайан.

Сиэркилэ саҥаран эбиэ баара дуо – атыҥырыы көрөр бэйэтин кытары утарыта кҥрсҥн баран олорууһу. Ол кэмҥэ ааны тоҥсуйан тобугураттылар. Фантомас ойон туран аһан биэрээччи буолла. Бүтүн дэлэгээссийэ кэлбит. Уол бҥҕҥтҥ. Үчүгэй Уолунан уол бараммат ээ.