Қанатты сөз – қазына. 1-кітап

Қанатты сөз – қазына. 1-кітап

«Қанатты сөз – қазынаның» бұл 1-ші кітабында халық арасына кең тараған мақал-мәтел, қанатты сөздердің шығып-қалыптасу тегін қарастырамыз. Қанатты сөздердің көбі халық өмір-тіршілігімен біте қайнасып, ерте заманнан келе жатқандықтан, сөз тіркестері ескіріп, ұғынып-түсінуге қиындық тудырған. Сондықтан, әр әңгіменің басында немесе соңында түсіндірмелерін де қоса беріп отырмыз.

Жанры: Языкознание, Мифы / легенды / эпос
Цикл: Не является частью цикла
Год публикации: Неизвестен

Читать онлайн Қанатты сөз – қазына. 1-кітап


© Кеңес Оразбекұлы, 2020


ISBN 978-5-4498-7631-7 (т. 1)

ISBN 978-5-4498-7632-4

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

«Қанатты сөздер қайдан шықты?» сериясы

ҚАНАТТЫ СӨЗ – ҚАЗЫНА

1-кітап

Аңыз, әңгіме, ертегілерді жинап, құрастырған, қанатты сөздердің мән-мағынасын түсіндірген Кеңес ОРАЗБЕКҰЛЫ ДҮЙСЕН.


«Қанатты сөз – қазына» – бұл кітапта халық арасына кең тараған мақал-мәтел, қанатты сөздер мен тәлімді сөз тіркестерінің қалай, қайдан шыққанын ел аузындағы аңыз-әңгімелер мен ертегілер, шешендік этюдтар арқылы көрнекі мысал ретінде кестелеп беруге тырыстық. Қанатты сөздердің көбі халық өмір-тіршілігімен біте қайнасып ерте заманнан келе жатқандықтан, мән-мағыналары мен жекелеген сөздері ескіріп, көмескіленіп, ұғынып-түсінуге қиындық тудыратындай дәрежеге жеткен. Сол себептен, әр әңгіменің басында немесе соңында олардың түсіндірмелерін де қоса беріп отырмыз.

Туған тіліміздің көркем кестелері мен терең сыр-сипаттарын ұғынып-түсінуге ұмтылған балаларға, жастарға, көпшілік қауымға бұл кітаптың берер қазына-байлығы аз болмас деп ойлаймыз.

АЛҒЫСӨЗ

Халық ауыз әдебиеті үлгілерінің бірі – мақал-мәтелдер мен фразеологиялық тіркестер – ежелден бері халқымызбен бірге жасасып келе жатқан жауһар қазыналардың бірі болып табылады. Маржан сөздер деп атайтыны содан да болса керек. Ауыз әдебиетінің бұл үлгілері өзге әдеби жанрларға қарағанда бүгінгі күнге дейін халқымыздың тіл қатынас құралы негізінде кең қолданыста. Ел-жұртымыз оларды тіліміздің құнарлы да мағыналы, икемді де оңтайлы, тапқыр да түйінді сөз бөлшектері ретіндегі маңызын жоғары бағалап, сөз қолданыстарына қосып, тіл байлығын арттыру үшін жаңаларын іздестіріп, қызығушылық танытып келеді. Содан да болар, әр қилы құрастырушылардың ізденісімен мақал-мәтелдердің неше түрлі жинақтары жиі щығарылып, кітап дүкендеріміздің негізгі қорын байытып келеді.

Дегенімен, әлгінде айтқанымыздай, ол жинақтардағы мақал-мәтелдер мен тұрақты сөз тіркестерінің негізі халқымызбен бірге көне замандардан бері жасасып келе жатқандықтан, құрамындағы сөздері ескіріп, көнеріп, сөз қолданысымыздан шығып, бүгінгі жұрттың, әсіресе жастардың тісі батпайтындай, мән-мазмұнын түсініп, ұғуға қиындық туғызатындай дәрежеге жеткен. Міне, осы олқылықтың орнын жабуға біздің құрастырып, дйындауымызбен шығып отырған «Қанатты сөз – қазына» атты кітабы көмегін тигізеді деп ойлаймыз.

«Қанатты сөз – қазына» екі кітаптан тұрады. Оның бірінші кітабы ел аузындағы шағын-шағын төрт жүзден аса этнографиялық әңгімелер мен аңыздардан, шешендік этюдтер мен тәмсілдерден, ертегілерден жинақталып құрастырылған. Осы әңгіме-тәмсілдерде баяндалған қызықты да тағылымды оқиғалар арқылы ел аузында кең тараған мақал-мәтелдер мен қанатты сөздердің мән-мазмұны мен олардың шығу тегін ашып көрсетуге тырыстық.

Ал, екінші кітапта мақал-мәтелдер мен қанатты сөздердің шығу тегін танымал жазушылар мен этнографтардың, тарихшылар мен филологтардың, журналистер мен тағы басқа мамандық иелерінің халқымыз салт-дәстүрлері мен этнографиясына, тарихы мен өмір-тіршілігіне, ру шежірелері мен табиғи құбылыстарға қатысты ой-түйіндеулерінен, қызғылықты мысал-деректерінен мыңнан аса үзінділерді рет-ретімен жинақтап беріп отырмыз. Иә, бұл қызғылықты ой-түйіндеулерді өз авторларының атынан осылай жинақтап бермесек, ол қазыналар ел көзінен тасада, көнерген газет-журналдар мен кітаптардың қойнауында, уақыт, заман қатпарларында керексіз, ескерусіз болып қала берер еді. «Ел іші – кеніш» дегендей, біз оларды әр автордың сөз саптаулары мен дерек келтірудегі стилдерін бұзбай жинастырып ұсынып, бұл қазына-байлықтарды халықтың өзіне қайыра қайтарып отырмыз. Оған көзі тірі авторлар түсіністікпен, «өшкені жанған» риза көңілмен қарар деп ойлаймыз.


Вам будет интересно
Бұл сериялы күлдіргі ертегі. Басты кейіпкерлері Жарғақбас, Қылкеңірдек, Шибұт – үшеуі ертеден келе жатқан ажырағысыз достар. Олар бүгінгі өмірге бейімделу үшін неше түрлі кәсіпті игеруге тырысады. Бірақ бәрінде де жол-дары болмайды. Ең соңында… Иә, ең соңында өздерінің қиындықтан қорық-пайтын табандылықтарының, үздіксіз ізденіс, талпыныстарының арқасында, мақсат-мұраттарына жетеді....
Читать онлайн
Ер, Би, Нар – бауырлар, қазіргі заман балалары. Үркерліктер оларға «Дәуір сағатын» сыйлайды. Сол «сағатпен» олар Алып Ер Тоңға, Анахарсис, Томирис, Шырақ, Сыпатай, Мөде тәңірқұт, Аттила, Тоныкөк – Күлтегін, Әл-Фараби, Қайыр хан (Отырар қорғанысы), Өтейбойдақ шипагер, Тәуке хан – Қожаберген батыр замандарына «сапар шегеді». Ата-бабаларымыздың тарихымен, өркениетімен танысып, мақтанышқа кенеледі. Өздері де тарихи, ерлік жорықтарға қатысып, отаншылдықтың үлгі-өнегесін көрсетеді....
Читать онлайн
Қайран, шіркін, балалық,(Келер ме еді оралып).Тал бойыңа сіңіпті,Ана сүтпен таралып:Риясыз аңғалдық,Кіршіксіз адалдық,Күлкі қыстар шалалық,Білім құштар даналық.Балалардың жоғарыда аталған мінез-қасиеттері осы әңгімелер жинағында толығымен көрініс тапқан. Ұстаздар мен тәрбиешілерге қосымша оқу құралы ретінде пайдалануға өте ыңғайлы....
Читать онлайн
Необходимость владения терминологией продиктована развитием научно-технического прогресса во всем мире, процессами глобализации и интеграции, что ведет к возрастающей роли знания иностранных языков и необходимости хорошего владения специфических сферах производства и науки.Перед Вами третье издание, переработанное и дополненное, сборника текстов по издательскому делу и литературному редактированию на английском языке (направления подготовки: 42.03.03 «Издательское дело»)....
Читать онлайн
Для преподавателей или самостоятельной работы студентов. Уровень английского B2. Метод кейсов. Метод конкретных ситуаций – техника обучения, использующая описание реальных ситуаций. Военный английский – это изучение и практика английского языка в контексте армии 21 века.The cases in this book all deal with specific situations. What is Military English? Military English is the study and practice of the English language in the context of the Military....
Читать онлайн
Писатель, имеющий большой опыт ведения различных литературных студий, рассказывает о том, как можно сделать такую студию подходящей для самых разных участников. Для детей и взрослых. Для отличающихся способностями и не отличающихся. Для обычных детей и особых. Для особых детского возраста, а также тех, кто уже вырос. Даны конкретные авторские методики и примеры их применения....
Читать онлайн
Что такое языковые заимствования? Эта тема, несомненно, волнует каждого из нас. Ее обсуждают в школе, в учебниках, в научной литературе и на интернет-форумах. Вместе с тем популярные экскурсы в область заимствований, выходящие в России, сводятся по большей части к теме иностранных слов в русском языке. А вот что такое заимствование вообще, по каким признакам мы его отличаем, почему оно возникает в языке, почему ему сопротивляются – книги об этом пока не было.Этот пробел и попыталась восполнить ф...
Читать онлайн
Автор, кандидат наук, дает пошаговые рекомендации, как написать качественную научную статью и опубликовать ее в рейтинговом журнале. Начинающие и опытные ученые найдут алгоритм оформления, подачи и продвижения статьи. Разбирается общепринятая структура IMRaD. Рассматриваются полезные ресурсы для подготовки статьи: научные базы данных, сервисы антиплагиата, перевода метаданных на английский. Описан жизненный цикл статьи от замысла до публикации, включая рецензирование....
Читать онлайн
«Қанатты сөз – қазынаның» 2-кітабында халық арасына кең тараған мақал-мәтел, қанатты сөздердің 700-ден аса бірлігін жинап, қамтыдық. Олардың шығып-қалыптасу тегін танымал жазушылар, этнографтар, тарихшылар мен журналистердің, тағы басқа мамандық иелерінің халық салт-дәстүрлері мен этнографиясы, тарихы мен өмір-тіршілігіне қатысты ой-түйіндеу, мысал-деректері арқылы дәлелдеп көрсетіп, әр қайсысының мағыналарын ашып, түсіндірмелерімен толықтырып отырмыз....
Читать онлайн
Автор следует за А. С. Пушкиным по горным тропам Тавриды, сличает стихотворные образы с гравюрами и картинами современников, фиксирует память о Пушкине в городах, селах и на скалах. Отдельный блок составляют статьи, созвучные размышлениям А. С. Пушкина о самосознании и судьбах русского дворянства....
Читать онлайн
Многие употребляемые понятия – суть острова смысловых сокровищ или их самодеятельные миражи. Статусы и стихи, обыгрывающие эти понятия, создают чувственно-смысловые жемчужины или их стеклянную имитацию. Данная практика включает шесть сотен тематических статусов и дефиниций, в обрамлении стихов, цитат и иллюстраций....
Читать онлайн
Жасмин – красива, умна, талантлива, казалось бы, успех должен ей сопутствовать во всем. Но нет, трижды женихи оставляли ее не дойдя до алтаря. А когда и четвертый отложил дату свадьбы, она решила вызвать его ревность, закрутив новый роман. Исполнить роль нового жениха она уговорила Джейка, известного плейбоя и друга детства, хотя считала его своим врагом с той ужасной ночи, когда он жестоко посмеялся над ней. Джейк, правда, с трудом, но согласился, усмотрев некоторые преимущества в положении жен...
Читать онлайн
К моменту зарождения культуры Серебряного века стране только предстояло пережить Кровавое воскресенье и ужасы Первой мировой. Но предчувствие беды уже зрело. Было ясно, что прежняя жизнь продолжаться не может. И поэзия, музыка, живопись, как натянутые струны, резонировали с этой дрожью… Географические рамки Серебряного века узки – в основном это Москва и Петербург. Большинство поэтов и поэтесс были знакомы и стремились увидеться. И, разумеется, они писали друг другу стихи, и эти стихи лучше всег...
Читать онлайн
C помощью книги Галины Бедненко, историка, мифолога, специалиста в области символических систем, вы лучше поймете глубокий смысл Старших арканов Таро, научитесь и давать, и получать советы, поймете, как взаимодействовать с тем или иным принципом Таро в реальной жизни. Это совершенно новый подход к картам Таро – не только как к инструменту гаданий, но и как к символическому языку, способному показать наш индивидуальный духовный путь в этом мире....
Читать онлайн
Книга Галины Бедненко, историка, мифолога, специалиста в области символических систем, посвящена подробному разбору Младших арканов Таро и является логическим продолжением предыдущей книги автора «Старшие арканы Таро».Автор раскрывает значение всех 56 карт и их положение в структуре системы Таро.Галина Бедненко представляет различные расклады: базовые авторские, сезонные и календарные. Раскрывая секреты и правила гадания, автор объясняет, как создать свою индивидуальную колоду и стать участником...
Читать онлайн