«Өзіңнен бақыттырақ адамды көрмейінше сен бақыттысың.» (Автор сөзі)
Бақыт – əрқайсымыз түсінуге жəне қол жеткізуге ұмтылатын ұғым. Өмір сүру шарттарына, өмірдің толықтығы мен мағыналылығына, өз арман мақсатының орындалуына, өзін-өзі іске асыруына барынша ішкі қанағаттанушылыққа сай келетін мемлекет. Алайда ол əр түрлі адамдар үшін əр түрлі мағынаға ие болуы мүмкін. Біз оны бақытты сəтті адам деп айтамыз. Қарама-қарсы жағдайда сəтсіздікке ұшырады, бақытсыз болып қалды деп санаймыз. Бақыт негізінен – ішкі келісім мен тепе-теңдік күйі. Бақыт – мазмұндылық, қуаныш, игілік күйі. Ол мақсаттарға жетумен, қарым-қатынасты қанағаттандырумен, өмірдің қарапайым көңіл-күйлерімен байланысты болуы мүмкін. Əрбір адам бақытты өз бетінше анықтай алады, ал бір адамды бақытты ететін нəрсе екінші адамға маңызды болмауы мүмкін. Бақыт біздің ішімізден басталады. Бақытқа қол жеткізуде біздің көзқарастарымыз, жағымды ойлауымыз жəне өзін-өзі қабылдауымыз маңызды рөл атқарады. Басқалармен қарым-қатынас – Отбасындағы, достарындағы немесе серіктестеріндегі жақын жəне қолдаушы қарым-қатынас бақыт деңгейін айтарлықтай арттыра алады. Мансап, білім немесе хобби болсын, өмірдің түрлі салаларындағы табыстар мен жетістіктер қуаныш пен қанағаттанушылық əкелуі мүмкін. Физикалық жəне эмоциялық əл-ауқатқа қатысты алаңдаушылық: Денсаулық пен стресс деңгейі біздің бақытымызға да əсер етуі мүмкін. Денеңіз бен ақыл-ойыңызға қамқорлық жасау бақыттың неғұрлым жоғары деңгейіне қол жеткізуге көмектеседі. Алғыс тəжірибесі: Сізге ризашылығыңызды саналы түрде көрсету үшін күн сайын уақыт бөліңіз. Бұл өмірдің жағымды жақтарын көріп, жағымды көңіл-күйге түсуге көмектеседі. Өзіңізді жəне айналаңыздағыларды қабыл алыңыз: Өзіңіздің кемшіліктеріңіз бен қателіктеріңізді мойындаңыз жəне басқаларды кім екені үшін қабылдаңыз (қандай екені үшін емес). Бұл үйлесімді қарым-қатынас жасауға жəне қақтығыстарды азайтуға көмектеседі.
Мақсаттар қойып, оларға қарай жұмыс істеңіз: Сіз үшін маңызды нəрсені анықтап, үлкен мақсаттарды кішірек қадамдарға бөліңіз. Бірте-бірте алға қойған мақсаттарыңызға қарай жылжу сіздерге қуаныш пен қанағаттанушылық əкеледі. Өзіңіздің əл-ауқатыңызға қамқор болыңыз: Дене жаттығуларын орындау, дұрыс тамақтану жəне демалуға уақыт алыңыз.
Сондай-ақ, өзіңіздің эмоциялық жай-күйіңізге қамқорлық жасауды ұмытпаңыз – жақындарыңызбен қарым-қатынас жасап, қуаныш əкелетін хоббимен айналысыңыз. Өзіңізді басқалармен салыстырмаңыз: Əр адам бірегей, бақыт əркімге əр түрлі формада бола алады. Өз жетістіктеріңізге назар аударып, оларды тамашалаңыз, осы үшін өзіңіз бен Жаратушыны мақтап қойыңыз. Бақыт – əрқайсымыз өзіміз анықтайтын жеке ұғым. Ол біздің ішкі əлемімізге байланысты. Бақытты белгілі бір сəтте ғана бастан кешіруге болады («Жағымды сəттер»), ал оны жиі бастан кешіру, психологияда Субъективті əл-ауқат деп аталады. Психологиядағы Бақыт туралы жаңсақ түсініктер бар:
Жаңсақ түсінік 1: Бақыт тұрақты емес Бақыт дегенді білдірмейді:
– Барлық қажеттіліктерді қанағаттандыру
– Өмірді мəңгі тамашалау
– Үнемі көңіл көтеру сезімі
– Жағымсыз эмоциялардың толық болмауы
– Барлығына сай келетін əмбебап рецептінің болуы.
Егер бақыт объект емес процесс болса, онда оның қарқындылығы жəне оның жиілігі (қаншалықты жиі соншалықты бақытты сезінесің) туралы айтуға болады. Біз оны жиі бастан кешіруге қол жеткізе аламыз. Яғни ең биік мақсат үнемі тұрақты бақыт. Жағымды тəжірибеге ие болу үшін жағымсыз тəжірибелер қажет екеніне не істеуге болады? Бақыттың негізгі теориясы: біздің тұлғамыз анықтайтын бақыттың қандай да бір тұрақты деңгейі бар екенін көрсетеді.
Өміріміз бойы бақыттың біраз ауытқуын бастан өткергенімізбен, осы теория бойынша ақыр соңында өзіміздің базалық деңгейімізге қайта ораламыз. Бұл екі қорытындыға əкеледі: Ең алдымен, «бақытты арттыру» бойынша жұмыс істей отырып, біз іс жүзінде музыканттардың композицияны басқа биікке қалай ауыстыратынына ұқсас тəжірибеден көре аламыз. Біз сондай-ақ «жоғарылауды» жəне «құлдырауды» бастан кешіреміз. Екіншіден, жағымсыз тəжірибелер қалыпты жəне табиғи болып табылады, өйткені олар біздің базалық құрамды төмен қарай жылжытпайды. Əркімге ауырсыну, қайғы, фрустрация (белгілі бір қажеттіліктерді қанағаттандырудың нақты немесе мүмкін еместігі жағдайында, дəлірек айтқанда, сəйкессіздік жағдайында туындайтын психикалық күй), тіпті ауру түрінде келетін бұл симптом-сигналдар жазалау жəне ауырсынуды басу үшін сырттан жіберілген нəрсе емес, сіздердің бір бөлігіңіз екенін түсіну маңызды. Олар бізге алға жылжуға көмектеседі. Бұл тəжірибелер, көрінгендей, тірі қалу жəне өсу тетіктері эволюциясының нəтижесі болып табылады.
