kirish sozi
Hissiyotlarning ajoyib dunyosiga sayohatga xush kelibsiz – hayotimizni boshqaruvchi, ichki olamimizni shakllantiruvchi va har bir qadamimizga ta'sir qiluvchi ko'rinmas kuchlarga. Hech o'ylab ko'rganmisiz, nima uchun ba'zi his- tuyg'ular bizni baxtdan parvozga ko'taradi, boshqalari esa qayg'u soyasiga tortadi? Nega qo'rquv bizni harakatsiz qoldiradi, sevgi esa ilhomlantiradi? Quvonch, g'azab, hasad yoki minnatdorchilik ortida nima yashiringan? Va bu sirli ruhiy signallami qanday tushunishimiz mumkin, ularning labirintida yo'qolmaslik uchun? Ushbu kitob faqat ta'riflar va psixologik nazariyalar to'plami emas. Bu o'zingizni, reaksiyalaringizni va chuqur motivlaringizni tushunish uchun kalitdir. Emotsiyalar qayerdan keladi, ular tanamiz va ongimizga qanday ta'sir qiladi, nima uchun ba'zi his-tuyg'ular nur olib keladi, boshqalari esa zulmat keltiradi – umr bo'yi o'zingizga bergan savollaringizga javoblar topasiz. Qo'rquvdan quvonchgacha, og'riqdan umidgacha har bir his-tuyg'uning sayohatiga chiqamiz. Ilm, ma'naviyat, din va mifologiya nuqtai nazaridan sirlarini ochamiz; turli madaniyatlar va an'analar his-tuyg'ularni qanday tushuntiradi va ular bilan qanday ishlashni o'rgatadi. Siz faqat his-tuyg'ularingizni tanibgina qolmay, ularni boshqarishni, salbiylikni ijodkorlikka aylantirishni, uyg'unlik va ichki tinchlikni topishni o'rganasiz. Ushbu kitob sizning ongli bo'lish va o'zingizni sevish dunyosidagi yo'lboshchingiz bo'ladi. Hayotingizda yangi sahifa ochishga tayyor bo'ling – his-tuyg'ular sir bo'lib qolmay, baxt va uyg'unlik yo'lida hamrohingizga aylangan sahifa.
1-bob.
His-tuyg'ular va hislaming tasnifi
His-tuyg'ular biz bilan tug'ilgandan boshlab butun umrimiz davomida doimiy hamrohimizdir. Ular dunyoni qabul qilishimizga, qabul qilgan qarorlarimizga, boshqalar ila munosabatlarimizga va hatto jismoniy sog'ligimizga ta'sir qiladi. Ammo his-tuyg'ular nima? Nima uchun ba'zilari yoqimli tuyuladi, boshqalari esa og'riqli? Ma'lum bir his- tuyg'uni his qilganimizda ichimizda nima sodir bo'layotganini qanday tushunish mumkin? Ushbu bobda biz his-tuyg'ular turlarini, olimlar va psixologlar ularni qanday tasniflashini va ularni tushunish nima uchun muhimligini batafsil ko'rib chiqamiz.
His va tuyg'u nima?
His – Ichki yoki tashqi stimullarga qisqa muddatli, kuchli javoblar. Yurak urishi tezlashishi, nafas olish o'zgarishi, mushaklarning taranglashishi kabi fiziologik o'zgarishlar bilan birga keladi. Ongli yoki ongli bo'lmagan bo'lishi mumkin.
Tuyg'u – Barqaror, uzoq davom etuvchi va ongli tajribalar. His-tuyg'ularga asoslanib shakllanadi va dunyoga va o'zimizga bo'lgan munosabatimizni aks ettiradi. Masalan, sevgi – bu his-tuyg'ular, fikrlar va munosabatlarning murakkab majmuasi.
His-tuyg'ularning asosiy tasniflari – His-tuyg'ularning polarizatsiyasi: ijobiy va salbiy. Ijobiy his-tuyg'ular: quvonch, sevgi, minnatdorchilik, hayrat. Ular rivojlanishni rag'batlantiradi, sog'likni mustahkamlaydi va munosabatlarni yaxshilaydi. Salbiy his-tuyg'ular: qo'rquv, g'azab, qayg'u, nafrat. Ular mumkin bo'lgan xavflarni ogohlantiradi va o'zgarishlarga moslashishga yordam beradi. Ambivalent his-tuyg'ular: aralash hislar, masalan, nostalji – quvonch va qayg'uning kombinatsiyasi. Biologik tasnif: stenik va astenik his-tuyg'ular Stenik: faollikni oshiradi (g'azab, quvonch).
Astenik: faollikni kamaytiradi (qayg'u, qo'rquv).
Asosiy his-tuyg'ular: g'azab, qo'rquv, quvonch, hayrat, nafrat, ayb, uyat, qiziqish, kamsitish, tashvish. Har bir his-tuyg'uning o'ziga xos biologik va psixologik mexanizmi mavjud.
Misol: Qo'rquv
Tavsif: haqiqiy yoki tasavvuriy xavfga javob.
