«Сколько я протяну без сна?
Сколько ещё смогу мир в живых сохранить.
Смотрю и смотрю, не мигая,
И мне отчаянно жалко
Беззащитный мир, за которым
Захлопнется крышка век».
Ана БЛАНДИАНА.
«Дьэ, эрэ!” диэн бэйэни тэптэрэн биэриэххэ. Тохтоон хаалбыт курдук олоҕу иккис тыынныахха. Кэмниин илин-кэлин түсүһэн кэпсээҥҥэ баарга киирдэр киирэн иһиэххэ…
Мэнээк олоробут диэн мээрилээ да мээрилээ. Ол мэнээкпит даҕаны сарсыҥҥыга суол тэлсэрин, инникигэ иилиҥкэйдэһэрин сэрэйиминэ эрэ сэмээр сэксэҥнэһэбит, “таах сибиэ” дии-дии тараҥнаһабыт. Бэйэбит да билбэппитинэн бүтүн Куосумаһы бутуйабыт, салгын куйаарыгар саарбаҕы саҕалыыбыт, эттик эйгэтигэр эрэдээги элбэтэбит. Икки атахтаах иннигэр икки эрэ суол баар. Иккилээх да оҕо иккиттэн биирин талыахтааҕын таайар. Киһи мунаарара манна суох: үтүө биитэр мөкү диэки, үчүгэй биитэр куһаҕан диэки. Оттон биһиги барарбытын эрэ билэбит. Ол диэки хайысхаланнахпытына ханна тиийиэ этибитий, бу диэки салалыннахпытына хайдах буолуо этэй диэн көрүүбүт, арай? Оонньообуккут оҕус буолаарай диэн ордоотоомоҥ, па, баара-суоҕа баламат бантааһыйа диэн эбит диэн баалаамаҥ дуу. Оонньуу да оруннаах, бантааһыйа да баардаах…
– Ипотека – это наша реальность. Пользуйтесь услугами международного сообщества ипотечных кооперативов. Супер-бункер для всей семьи! Начнись завтра всемирный потоп или, не дай бог, ядерная война – вы в надёжном укрытии. Вы вносите всего тридцать процентов от стоимости бункера и сегодня же можете стать владельцем новейшего ковчега. Ваша безопасность – в ваших руках, – эркини баһылаан туран экирээҥҥэ ньыгылы тимир уйа ис-тас көстүүтэ элэҥниир.
Хаһан эрэ дьиэлэниэхпит этэ диэн иирэн ипэтиэкэҕэ киирбиттээхтэрэ. Ол иэстэриттэн төлөрүйүмүнэ сылдьан, ымсыыларыгар иккиһин киирэн иэдэйбиттэрэ. Маҥнай ылбыт дьиэлэрэ – били, былыр үйэҕэ күрдьүллүбүт мавзолейдарынааҕар эрэ ама этэ. Иккистэрэ син мээнэ курдук да, баҕа хаммат, харах туолбат. Сэрии буолар түгэнигэр туохпут эмиэ дьиэтэй. Оттон ити бункердарыгар төһө өр барыахтарай – күнүнэн хоргуйан өлүөхтэрэ. Ол мавзолейы, самналлыбыт бараак дьиэни, билигин да арыт түһээн көрөр.
– А это – vip-бункер. Мини-бунгало для вас и только для вас. Вас приятно удивит современный дизайн, все удобства. Безопасность с комфортом! – Эргиччи эрэйи кытары эҥээрдэһэн кэлбит эрэкэлээмэ хабарҕаҕа турда диэтэҕиҥ.
– Иккис канаал! – Диэн бааҕынаабытыттан бэйэтэ да соһуйда.
Экирээн ойуута уларыйа охсор. Онно да эрэкэлээмэ суох диэтэххит дуу. Эрэһиинэ мааскалаах ыытааччы ыгылла-ыгылла табаарын хайгыы сатыыр:
– Самая надёжная защита всегда с собой – суперсовременный противогаз на все случаи жизни. С нашим противогазом ничего не страшно.
Күтүр куорат дьаар тыыныттан, дьоҥҥо өстүйбүт айылҕа сүлүһүнүттэн мааскаланнаххына эрэ быыһанар үйэ кэллэ быһыылаах. Экирээни биир биллэр артыыс баһылаата. Мааскалаах туран ыллыыра бүтэҥитик иһиллэр.
– Фантомас курдук буолан… – Дьахтар тоҕо эрэ мүчүк гынар. – Бункер баҕас утопия, оттон ити эрэһиинэ маасканы сэрэххэ ылыахха сөп этэ.
Экирээҥҥэ эрэһиинэ сирэйдээх дьон элэҥнэһэллэр. Кэлиҥҥи уон сыл иһигэр уһулуччу сайдыбыт олоҕу салгыы тупсарар кымырдаҕас курдук элбэх дьон. Ким кимэ биллибэт үлүгэрэ. Уруккута эбитэ буоллар, бөрөстүүпүнньүктэр күннүө этилэр. Эрэһиинэ сирэйтэн тугу булан ылыаҥый – бары биирдэр.
– После всеобщей маркировки прошёл целый год. В центре планируют всемирную перепись населения, – кини санаатыгар хардарбыттыы тэлэбииһэртэн кэпсииллэр.
– Биэрэпистээн да диэн, бүгүн баарыҥ субу өлүө. Субу сэрии үйэтигэр туохтарынан иирдэхтэрэй. Барыта биһиги үрдүбүтүнэн буолуо, – дьахтар эйээрэр экирээни кытары этиһиэхтии мөҕүттэн барар.
Аны киһи барыта мэйиитигэр “чииптээх”. Ол дарабыыҥкатааҕар кыра устуукаҕа бу киһи олоҕун остуоруйатын дьардьамата, киһи кимтэн кииннээҕэ, хантан хааннааҕа ырылыччы сурулла сылдьар.
