Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე

Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე

Ⴌიკო Ⴙუბინაშვილის„Ⴕართული ლექსიკონის» წინამდებარე გამოცემა წარმოადგენს თანამედროვე მკითხველისათვის დაპტირებულ ვერსიას. Ⴍრიგინალურ ტექსტიდან ამოღებულია შემოკლებანი, ციტირებული ლიტერატურული წყაროები, უცხოური (ბერძნული, თურქული, სპარსული, სომხური) სიტყვები, სიტყვების თარგმანი რუსულ ენაზე. Ⴀსო ჶ გადატინილია ფ-ში. Ⴒექსტი გამართულია ასომთავრულებით, რომლებითაც იწყება ახალი წინადაბების პირველი სიტყვა და აგრეთვე პირადი და საკუთარი სახელები.

Жанр: Языкознание
Цикл: Не является частью цикла
Год публикации: Неизвестен

Читать онлайн Ⴕართული ლექსიკონი. Ⴒექსტის ადაპტაცია თანამედროვე მკითხველისათვის – Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე


Редактор Ⴇამაზ Ⴋჭედლიძე


© Ⴌიკო Ⴙუბინაშვილი, 2018


ISBN 978-5-4490-2045-1

Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero

Ⴜინასიტყვაობა

Ⴌიკო Ⴙუბინაშვილის «Ⴕართული ლექსიკონი» შედგენილია 1812—1825 წწ. Ⴂამოიცა ბეჭდური სახით კი მხოლოდ ერთხელ 1961 წელს.

Ⴜინამდებარე გამოცემა წარმოადგენს თანამედროვე მკითხველისათვის ადაპტირებულ ვერსიას. Ⴍრიგინალურ ტექსტიდან ამოღებულია შემოკლებანი, ციტირებული ლიტერატურული წყაროები, უცხოური (ბერძნული, თურქული, სპარსული, სომხური) სიტყვები, სიტყვების თარგმანი რუსულ ენაზე. Ⴑიტყვები, რომლებიც იწყება ხელოვნურად გამოგონილ და ქართულ ანბანში არ არსებულ ასოთი (), გადატანილია შესაფერის თავში:  – -ში.

Ⴀსეთი წმენდის შედეგად გამოვიდა თანამედროვე და ადვილად საკითხავი ტექსტი. Ⴎირველი შეხედვით ძნელი დასაჯერებელიც კია, რომ ეს ლექსიკონი შედგენილია ორასი წლის წინ.

Ⴀმ გამოცემის მთავარი თავისებურება კი მდგომარებს იმაში, რომ ტექსტი აწყობილია ასომთავრულით. Ⴀსომთავრულები ნახმარია ორთოგრაფიული დანიშნულებით, ე. ი., მათი იწყება ახალი წინადაბების პირველი სიტყვა და აგრეთვე პირადი და საკუთარი სახელები. Ⴄს წესი მოქმედებს სხვა ევროპულ დამწერლობებში და ფართოდ იყო ხმარებაში ქართულშიც მე—19 ს. მეორე ნახევრამდე.

1866 წელს დაარსებულმა გაზეთმა «Ⴃროებამ» განიზრახა გაეტარებინა მთავრული ასოების ხმარების ორთოგრაფიული წესი. Ⴋაგრამ, მთავრულებად გამოიყენეს ოთხხაზოვანი მხედრული ასოებისგან ხელოვნურად შექმნილი ორხაზოვანი ასოები. Ⴘედეგად, მხედრულმა ასოებმა მიიღეს არაბუნებრივი, დამახინჯებული სახე.



«Ⴃროების» ამ აქტმა თავის მიზანს ვერ მიაღწია, რადგან ამ ახლად გაკეთებული ასოების ხმარება სათაურებში და ტიტულებში კი იყო შესაძლებელი, მაგრამ მათი ხმარება შიგ ტექსტში იყო შეუძლებელი, ვინაიდან ოთხხაზოვანი და ორხაზოვანი ზედა ტანის ასოების გარჩევა შეუძლებელია. Ⴋხედრული ასოების 45%-ს კი წარმოადგენენ სწორედ ზედატანის ასოები.



Ⴄ. ი., ორთოგრაფიული მიზანი ვერ იქნა მიღწეული, და ამ ახლად გაკეთებულ ასოებს ან საერთოდ არ ხმარობდნენ, ან იშვიათად მხოლოდ სათაურებში. Ⴁოლოს და ბოლოს, ასეთი გაუაზრებელი ექსპერიმენტების შედაგად დაინერგა უმთავრულო ტექსტის ხმარების წესი, რომელიც მე—20 საუკუნის განმავლობაში იქცა ერთადერთ მისაღებ წესად ქართული წერისათვის.

Ⴜინამდებარე წიგნის მთავრული ასოებით გამართვა ისახავს მიზნად ასომთავრულის სილამაზის წარმოჩენას და იმ დავიწყებული მშვენიერი წესის აღდგენას, რომლითაც ვსარგებლობდით მე-19 ს. 60-ან წლებამდე.

Ⴀსომთავრულის და ნუსხურის აღდგენის შედეგად ჩვენ მოგვეცემა საშუალება ყოველდღიურად ვიხმაროთ ეს ასოები მხედრულთან ერთად ისევე, როგორც ეს იყო ჩვენში წინა საუკუნეებში, და როგორც ეს არის დღეს ბერძნულ—ლათინურ სამყაროში.

Ⴀსომთავრულის ხმარება ქართულ წერაში მკვეთრად გააუმჯობესებს დაბეჭდილი ტექსტის ხარისხს და მისცემს მძლავრ ბიძგს Ⴑაქართველოს ცხოვრების ყველა მხარის განვითარებას. Ⴕართული ნაბეჭდი ტექსტი კი თავის მოქნილობით და სრულყოფილობით გაუსწორდება ლათინურ ტექსტს.


Ⴕართული ლექსიკონი

 – არს ხმოვანი ასო, დადებული თავად ყოველთა ენათა ანბანსა შინა. Ⴕართულად ასოსა ამას ზედა ქარაგმიანნი ლექსნი არიან ესენი: ა~დ – არამედ; ა~ნ – ამინ.

Ⴀმას ასოსა ზედა არიან ორნი მარცვალნი ზედდადებულნი ზმნათანი: აღ, აღმო; მდაბიურად: , ამო. Ⴅითარ: აღვალ, აღმოვალ; აღვსწერ, აღმოვსწერ. Ⴂინა: ავალ, ამოვალ; ავწერ, ამოვსწერ, არამედ სახელზმნათა შინა უკეთუ იპოვნების სხვა ღ, მაშინცა პირველი ღ სრულიად დაიტევების. Ⴋაგალითად: აღება (აღვიღებ), აღელვება (აღვაღელვებ), ამაღლება (აღვამაღლებ) და არა აღღება, აღღელვება, ანუ აღმაღლება და სხ. Ⴉუალად ითქმის: აექჳნ, აუარებდით ნაცულად აღექჳნ, აღუარებდით და სხ.

ბოლოდ სახელთა ხმარებული შესცულის მათ:

1. Ⴋდედრობითად, ვითარ მეფე – მეფა, ჭაბუკი – ჭაბუკა, იგი – იგია და სხ.

2. Ⴉნინობითად, ანუ შეურაცხებითად, უფრორე სათჳითოთა სახელთა. Ⴋაგალითად: Ⴃავით სარდალი, Ⴑოლომონ მდივანბეგი, ანუ მდედრობითნი: Ⴇამარ მეფე, Ⴋარიამ ბატონისშვილი და სხ. Ⴀმათ შინა ასო ა უხამს არს, ხოლო Ⴃავითა მზარეული, Ⴑოლომონა ხაბაზი


Вам будет интересно
В сборнике статей и исследований фольклориста и писателя Виктора Дмитриевича Панько автор делится своими размышлениями об устном народном творчестве украинцев, молдаван и цыган, бытовавшем в минувшем столетии на cевере Республики Молдова. На собственном материале бывший научный сотрудник Института национальных меньшинств Академии наук Республики Молдова доказывает, что песенный фольклор имеет глубокие корни в истории каждого этноса этого региона. Впервые введён в научный оборот ряд терминов и пр...
Читать онлайн
В первой части рассмотрены общепринятые варианты толкования слова «Волга», стандартные подходы этимологии и компаративные представления о развитии языка. Обнаружены их поверхностность, ошибочность и нелогичность (мифологичность). В соответствии с другой (не компаративной) линией сравнительно-исторического языкознания сформулированы и многократно проиллюстрированы логические принципы и подходы исследования и сравнения языков. Даны примеры моделирования прошлого по данным языков.Во второй части пр...
Читать онлайн
В книге, кроме перевода сонетов Шекспира, которые автор считает наиболее приближенными к оригиналу, во вступительной статье – кропотливый труд, исследование о тайне имени и загадке, которую не могут решить литераторы и учёные уже несколько сотен лет. Книга может быть интересна студентам, профессионалам и любителям творчества великого поэта....
Читать онлайн
Для отечественной культуры двух последних столетий характерен глобальный сюжет (метасюжет), который можно определить как «славянский». Он подразумевает пристальное внимание авторов произведений и их аудитории к идеологемам национального приоритета и национального своеобразия. В книге рассматривается история развития славянского метасюжета в отечественной культуре советского и постсоветского периода; особое внимание уделяется современной манифестации этого метасюжета – славянскому фэнтези....
Читать онлайн
Елеазар Моисеевич Мелетинский (1918–2005) – выдающийся российский ученый, фольклорист, литературовед, семиолог, историк культуры, доктор филологических наук, академик Академии гуманитарных исследований, основоположник исследовательской школы теоретической фольклористики, автор более десятка монографий и множества статей о генезисе и семантике мифов различных народов мира, о мифологических архетипах в устной и книжной словесности, об исторической поэтике эпических жанров от их первобытных истоков...
Читать онлайн
Пособие подготовлено по материалам интернет-публикации аудиокниги по повести А. К. Дойла «Этюд в багровых тонах» с синхронизированным текстом и транскрипцией. Пособие содержит адаптированный текст повести на английском языке с транскрипцией. Совместно с видеороликами-презентациями пособие предназначено для изучающих английский язык....
Читать онлайн
Русский язык – один из самых сложных языков мира! В нем огромное количество правил и еще больше исключений. Запомнить их все очень сложно, а бессмысленное заучивание правил навевает скуку и тоску. Новая книга серии поможет понять основные законы русского языка и повысить свою грамотность без скучной зубрежки. На примере невероятно увлекательных текстов, читатель сможет проникнуть в тайны нашего родного языка. А великолепные примеры сделают правила более понятными....
Читать онлайн
English Sapiens – Английский Разумный для людей разумных, которых категорически не устраивает уровень «руссо туристо». В книге рассматриваются основные принципы, по которым работает английский язык....
Читать онлайн
Вирус, постепенно приводящей к полной деградации головной мозг человека, повсеместно охватил все уголки планеты, при этом оказывая обратный эффект на подавляющее число млекопитающих. Понимание этого факта вынудило человечество истребить зачатки конкурентного мышления во имя собственного значения. В этом, охваченном жестокостью мире, где за долгое время люди успели потерять остатки здравомыслия и выживали лишь за счет густонаселенности городов, и начнется история главных героев....
Читать онлайн
«Три орешка для публики» – книга, которая возвращает читателя в «Золотой век русской поэзии». В век, когда крупные поэтические произведения, написанные онегинской строфой «Евгений Онегин» и «Езерский» А.С. Пушкина и «Тамбовская казначейша» М.Ю. Лермонтова стали визитными карточками русской поэзии вообще и времени, когда творили эти Великие Поэты, в частности. Три романа, написанные онегинской строфой в новой литературной форме альтерсонетный венок, вошедшие в эту книгу, являются прямыми потомкам...
Читать онлайн
Загадать желание и ждать его исполнения – банально. Поэтому четыре подруги решают написать. Нет, не письмо Деду Морозу, а "Список желаний", где чётко и по пунктам прописано, чего желает каждая из них. У каждой свои мечты, но все они жаждут личного счастья. И кандидаты на примете имеются, вот только всё непросто, а времени остаётся всё меньше…...
Читать онлайн
Одни верят в Богов Света и Тьмы, якобы некогда живших среди людей во времена, когда в мире еще существовала магия. Другие же признают науку и только её. И я отношу себя именно к ним. Однако кто бы мог подумать, что случайная встреча с загадочным незнакомцем полностью перевернёт мою жизнь?! Примерно на 600 лет назад…Теперь я постоянно задаюсь вопросом: мы сами в праве выбирать наш жизненный путь или все уже давно предрешено кем-то другим?...
Читать онлайн