Раздзел 1. Рашэнне бацькі
Доктар Джон Уотсан сядзеў у сваім глыбокім скураным крэсле, але не знаходзіў спакою. Манатонны стук дажджу па шыбе толькі ўзмацняў гнятлівую цішыню ў кабінеце, а за акном прыцемак павольна паглынаў Рыджэнт-стрыт, ператвараючы кэбы, што праязджалі міма, у размытыя цені, падобныя да прывідаў. Ужо некалькі тыдняў гэты горад, які ён калісьці любіў за яго ўпарадкаваны хаос, здаваўся яму варожым, поўным нябачных пагроз. Ён адчуваў гэта гэтак жа выразна, як адчуваў бы набліжэнне сэпсісу ў пацыента – па няўлоўных прыкметах, па агульнай атмасферы ліхаманкавага напружання.
Перад ім на масіўным дубовым стале, побач са стосам медыцынскіх часопісаў, ляжала тое, што пазбавіла яго сну – тры ананімныя лісты. Папера была таннай, газетнай, літары – груба выразанымі з розных выданняў. Першы з'явіўся месяц таму. «Дзейнасць вашай нябожчыцы жонкі не забытая. У яе засталіся даўгі». Ён спаліў яго ў каміне, назіраючы, як полымя пажырае пачварныя літары, і спісаў усё на трызненне вар'ята. Другі прыйшоў праз тыдзень, падсунуты пад дзверы. «Спадчына Мэры Уотсан небяспечная. Асабліва для яе дачкі». Трывога халоднай змяёй зварухнулася ў грудзях. Ён перачытаў яго дзясяткі разоў, спрабуючы знайсці хоць нейкі сэнс, хоць нейкую зачэпку. Трэці ліст, атрыманы сёння раніцай, быў прысудам, які не пакідаў месца для сумневаў: «Мы ведаем, дзе яна гуляе пасля школы. Дзяўчынкам з такімі вачыма, як у Мэры, не варта хадзіць у адзіноце».
Вочы. Зялёныя, пранізлівыя, поўныя той жа неўтаймоўнай дапытлівасці, што была ў яго нябожчыцы жонкі. Лізі. Яго Лізі. Сэрца сціснулася ад ледзянога ўколу страху. Гэта была ўжо не абстрактная пагроза. Гэта было прамое, дакладнае ўказанне. Яны сочаць за ёй.
Ён устаў і падышоў да каміна, дзе над каміннай паліцай вісеў партрэт Мэры, напісаны алеем за год да яе смерці. Яна была бліскучым навукоўцам, хімікам, чыя прага да вывучэння рэдкіх раслін і іх уплыву на нервовую сістэму межавала з апантанасцю. Уотсан, як хірург, чалавек дакладнай, матэрыяльнай навукі, паважаў яе працу, але ніколі да канца не разумеў яе спецыфікі. Яна казала пра «заспакаенне ўстрывожаных розумаў», пра «новы седатыўны сродак на аснове раслінных алкалоідаў», і для яго гэта гучала як высакародная навуковая мэта, хай і крыху туманная. Ён і ўявіць не мог, што за гэтым фасадам хаваецца бездань. Пасля яе раптоўнай, хуткаплыннай смерці ад «шкарлятыны» шэсць гадоў таму ён быў раздушаны горам. Ён прыняў афіцыйны дыягназ, таму што любая іншая думка была б невыноснай. Ён замкнуў яе невялікую хатнюю лабараторыю, склаў яе навуковыя запісы ў скрыні, зачыніў гэтыя дзверы, пакінуўшы ўсё як ёсць. Ён не хацеў варушыць рану. Цяпер ён разумеў – гэта была яго галоўная памылка. Мінулае не знікла. Яно проста чакала свайго часу.
Цяжкі грукат у дзверы прымусіў яго здрыгануцца.
– Сэр, да вас прафесар Блэквуд.
Уотсан на імгненне прыплюшчыў вочы. Алістэр Блэквуд-старэйшы. Стары сябар, калега Мэры… і гэтая думка непазбежна выклікала ў памяці вобраз ягонага сына, Алістэра-малодшага. Бацька і сын – два полюсы адной навукі: Алістэр, прагматык да мозгу касцей, для якога вынік заўсёды апраўдваў сродкі, і Алістэр, малады ідэаліст, які ўвесь час казаў пра этыку і «згубны шлях» даследаванняў бацькі. Зрэшты, цяпер яму патрэбны быў менавіта старэйшы Блэквуд – рэспектабельны прафесар батанікі з бездакорнай рэпутацыяй. Чалавек, якому ён давяраў. Магчыма, адзіны чалавек у Лондане, з кім ён мог бы абмеркаваць гэта.
– Прасі, Джэймс.
Прафесар Блэквуд увайшоў у кабінет – высокі, сівавалосы, з дагледжанай барадой і вачыма, у якіх свяціўся востры розум. Ён заўсёды выглядаў спакойным і грунтоўным, як стары дуб.
– Джон, дарагі мой, – яго голас быў мяккім і спагадлівым. – Прабач за позні візіт. Я атрымаў тваю запіску. Ты гучаў устрывожана.
